Auteur: Rob Scholtes
Omnia.9sg review door Rob Scholtes (Manager Techniek FunX)
De Omnia.9sg is al een tijdje op de markt, maar wordt nog weinig gebruikt in Nederland. Dat is onterecht, want volgens Omnia klinkt de nieuwe FM-stereogenerator schoner en luider dan conventionele exemplaren en maakt daarbij ook nog eens een betere FM-ontvangst mogelijk. Maakt de Omnia.9sg dat echt allemaal waar?
De Omnia.9sg is ontworpen door Leif Cleassen, die we kennen van de Omnia.9, en Hans van Zutphen, de man achter Stereo Tool. Met beide heren is Omnia een samenwerking aangegaan en deze combinatie heeft ervoor gezorgd dat de Omnia.9sg een bijzonder apparaat is geworden. Zo krijg je dezelfde Omnia.9-interface waarmee je ook allerlei metingen aan het audiosignaal en de modulatie kan doen en daarbij hebben de clipper en stereogenerator een aantal bijzondere eigenschappen gekregen.
Omnia levert met de Omnia.9sg naar eigen zeggen ‘gratis 1 dB extra luidheid’. Bij een conventionele stereogenerator bestaat 100% modulatie grofweg uit 90% stereo audio en 10% piloottoon. In de stereogenerator van de Omnia.9sg is de piloottoon 'verborgen' in het audiosignaal en kan het de volle 100% gemoduleerd worden. En omdat het al gecomprimeerd is, levert je dat 1 dB extra luidheid op, zonder over de norm van Agentschap Telecom te gaan.
Agentschap Telecom gebruikt het oude Stokkemasker (de ITU-R SM.1268 norm) om zenders te keuren. Het maakt de Omnia.9sg voor Nederland daarom zo interessant omdat er een algoritme wordt gebruikt dat het spectrum strak binnen het Stokkemasker houdt. Bij andere stereogeneratoren moet het audioniveau worden teruggeschroefd om te kunnen voldoen aan de norm, bij de Omnia.9sg dus niet. Sterker nog, het audioniveau kan zelfs harder.
De Omnia.9sg gebruikt daarvoor een uniek algoritme dat de clipper actief bijstuurt. Het heeft daarvoor een ingebouwde virtuele FM-exiter die het MPX-signaal simuleert en een spectrum analyzer die daaraan weer metingen verricht. Het zorgt ervoor dat het FM-spectrum bij een juiste afstelling nooit buiten het Stokkemasker kan vallen. De zijbanden van het spectrum worden daardoor ook niet te breed, wat weer de ontvangstkwaliteit ten goede komt.
Door de toepassing van een scherp filter is de piloottoon en RDS-draaggolf tot zo’n 100 dB beschermd. Dit maakt het mogelijk om de audiobandbreedte op te rekken naar 16,5 kHz in plaats van de gebruikelijke 15 kHz. Het psycho-akoestisch gecontroleerd algoritme van de clipper wordt gebruikt in het composietsignaal om de vervorming te maskeren waardoor de vervorming bijna onhoorbaar is. Het creëert daarmee ook een kleine 3 dB extra ruimte voor het hoog en kan ook nog eens extra 3 dB L en R moduleren binnen de maximale modulatie.
Als laatste bijzonderheid is er de SSB-modus van het stereosignaal. De meningen zijn erover verdeeld, maar het zou de multipath-vervorming sterk reduceren. Normaal wordt L-R symmetrisch rond de 38 kHz gemoduleerd, maar door de bovenste helft weg te laten, zou er veel minder last zijn van multipath-vervorming. Het nadeel is echter dat sommige radio’s hier niet goed mee overweg kunnen en in mono blijven staan. Omnia heeft een gulden middenweg gevonden die de bovenste helft slechts gedeeltelijk weglaat en op twee verschillende manieren. Je hebt dan het voordeel van minder multipath-vervorming, terwijl de radio's toch keurig stereo blijven weergeven.
Meten is weten
Wat we al kennen van de Omnia.9-serie is het rechtstreeks kunnen meeluisteren via een audiostream met de remote software NfRemote en dat kan dus ook met de Omnia.9sg. Waar je ook bent, je kunt op afstand meeluisteren en ook schakelen tussen verschillende punten in de interne audioketen. Erg handig bij het afregelen van de uiteindelijke sound.
De Omnia.9sg heeft ook eigen meetinstrumenten aan boord, zoals een oscilloscoop, een real time analyzer, luidheidmeters, een spectrumanalyzer en vermogens- en modulatiemeters. Daarbij krijg je ook nog een ingebouwde luidsprekerkalibratie. Met een meetmicrofoon kan je daarmee luidsprekers kalibreren om zo een neutrale afluistering te creëren die je nodig hebt als referentie bij het inregelen van de soundprocessing.
Er zijn twee MPX-ingangen die ook gebruikt kunnen worden als bron voor de ingebouwde meetinstrumenten. De MPX-uitgang van een monitorontvanger kan je dus daarvoor ook gebruiken zodat je kunt meten aan wat er in ether daadwerkelijk gebeurt. Op zo'n MPX-ingang kan ook een back-up stereogenerator worden aangesloten. Bij eventuele uitval van de Omnia.9sg kan die automatisch een-op-een worden doorgezet naar de zender, maar met de hand schakelen is ook mogelijk, bijvoorbeeld bij onderhoud.
De Omnia.9sg beschikt ook over 'MPX-over-AES' of ‘Omnia Direct’. Dat kan je kiezen op een AES-uitgang om zo direct digitale FM-exiters aan te sturen met MPX en zo de beste kwaliteit te leveren. Als je een 192 kHz AES-verbinding hebt naar de zender, dan hoeft de 9sg ook niet meer bij de zender geplaatst te worden. De Omnia.9sg beschikt helaas niet over een 10 MHz GPS-ingang, waarmee SNF-netwerken kunnen synchroniseren.
Wel aanwezig is een ingebouwde stiltedetectie met een audiospeler die een playlist kan afspelen met een eigen eenvoudige multibandprocessor. De muziek en vormgeving kunnen worden geüpload via FTP en je kan de volgorde instellen in random, 1 track/1 jingle of 2 tracks/1 jingle.
De optionele RDS-encoder werkt ook volgens de UECP-norm, dus kan met alle compatibele RDS-software overweg. Alle apparatuur van Omnia beschikt over Livewire+, dus ook de Omnia.9sg kan direct door AES67 Audio-over-IP gevoed worden. Er is ook nog een dubbele voedingsaansluiting, niet overbodig als je echt redundant wilt zijn bij de zender.
De praktijk
Maar allereerst is de Omnia.9sg natuurlijk vooral bedoeld als stereogenerator met ingebouwde clipper. Het aangeboden audiosignaal vanuit de audioprocessor moet 'schoon' zijn, dus zonder clipping. Omnia beweert zelfs dat je de Omnia.9sg kan voeden vanuit een HD-processor, dus zonder pre-emphasis-limiter. Die pre-emphasis wordt dan volledig door de Omnia.9sg gedaan. Het zou je een investering in een aparte FM-processor kunnen schelen.
De clipper zelf heeft veel regelmogelijkheden, veel meer dan we tot nu toe gewend zijn. De bekende ‘Bass Clip Threshold’ zit er in, maar de Omnia.9sg geeft je ook de mogelijkheid om de attack van beide clippers in te stellen en welk frequentiegebied je doorlaat voor de harmonischen. Daarbij heeft de clipper individuele meters voor de bass en main clipper, zodat de werking goed te volgen is.
De Omnia.9sg heeft geen composiet clipper aan boord, maar met de instellingen ‘Sparkling High’ en ‘Phat Mids’ worden de effecten van een composiet clipper geëmuleerd, Het is een kwestie van smaak, maar je kan er wel een extra 'randje’ in het hoog mee geven. Alles bij elkaar geeft de Omnia.9sg je de mogelijkheid om een eigen geluid te creëren dat zeker onderscheidend kan zijn ten opzichte van andere audioprocessors.
De ingebouwde toongenerator kan een 400 Hz-toon opwekken waarmee je eenvoudig een achterliggende FM-zender kan afregelen op maximale zwaai. Dat is met de Omnia.9sg dan 72 kHz om binnen het Stokke-masker te blijven. Simpel, en je hoeft je er nooit meer zorgen over te maken.
Als we gaan luisteren, valt in het begin direct op dat het stereobeeld met de Omnia.9sg strakker klinkt, met meer diepte dan bij een conventionele stereogenerator. Het valt ook op dat het audiosignaal inderdaad veel schoner klinkt, de zangstemmen in de muziek zijn meer gedefinieerd en het hoog krijgt hoorbaar meer ruimte. De uiteindelijke klankkleur en luidheid bepaal je natuurlijk helemaal zelf en de Omnia.9sg biedt je daarvoor genoeg mogelijkheden.
Door het scherpe laagdoorlaatfilter kan de audiobandbreedte worden opgeschroefd naar 16,5 kHz en heeft de Omnia meer ruimte voor het hoog en dat is te horen. Daarbij is ook de fase-reinheid erg groot waardoor het stereobeeld een ongekende diepte heeft, nog niet eerder gehoord op de FM.
Doordat de Omnia.9sg minder multipath-vervorming geeft, lijkt een FM-zender verder te komen. Het audiosignaal blijft langs de rand van het zendgebied strakker staan, zonder de bekende vervorming met tikken en vegen en je kunt dus langer blijven luisteren in het randgebied van de zender. De Omnia.9sg vergroot dus het zendgebied aanmerkelijk zonder extra vermogen.
Conclusie
De luistertesten leren ons dat de Omnia.9sg inderdaad transparanter en schoner kan klinken, terwijl het ook luid blijft. Met name door de transparantie zijn ook bij lage volumes de programma’s uitstekend te volgen. De Omnia.9sg heeft daarbij een strakker stereobeeld dan we tot nu toe gewend zijn van FM.
De extra 1 dB audiomodulatie kan gebruikt worden voor een rustiger en schoner hoog of voor nog meer luidheid, de keus is aan jou. De Omnia.9sg levert ons daarbij een fijner hoogfrequent gedrag en houdt het spectrum inderdaad strak binnen het Stokke-masker, terwijl audio toch harder gemoduleerd kan worden.
Samen met de hoogfrequente eigenschappen en regelingen kan je een FM-zender schoner en luider krijgen, terwijl de ontvangstkwaliteit toeneemt. De multipath-vervorming is aanmerkelijk minder en dat is goed te merken langs de rand van het zendgebied. Aangezien luidheid niet meer het belangrijkste is op de FM, maar een schoon en onvervormd geluid de norm begint te worden, kan de Omnia.9sg zeker het verschil maken.
Genoemde producten in de bovenstaande review: Omnia.9sg Stereo Generator